ارزیابی نظریۀ جریان‌ناپذیریِ تضاد میان احکام شرعی در دانش اصول در اندیشۀ محقق اصفهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

طلبۀ سطح چهار فقه و اصول و دکتری فلسفه اسلامی و پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی

چکیده

روش‌شناسی منطق استدلال در دانشِ اصول، به‌مثابۀ یکی از شاخص‌ترین مسائل فلسفۀ این دانش، محورهای مختلفی دارد که ارزش منطقیِ بهره‌گیری از قواعدِ فلسفی در استدلال‌های اصولی از جمله مهمترین آنهاست. شیخ محمدحسین غروی اصفهانی، ضمن توجه به کاربردهای قواعد فلسفی در علم اصول، به واکاوی ارزش منطقی این مسئله پرداخته، آن را در موارد متعدد بررسی نموده است که شاخص‌ترین آنها، جریان‌ناپذیریِ احکام فلسفیِ تضاد در دانشِ اصول است. جستار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و باهدفِ تقریر و ارزیابی نظریۀ جریان‌ناپذیریِ تضاد در احکام شرعی، به بررسی این مسئله در اندیشۀ محقق اصفهانی پرداخته، و به این نتیجه رهنمون می‌شود که به باور ایشان نظریۀ جریان‌پذیریِ تضاد در احکام شرعی‌ گرچه دیدگاه مشهور اصولیان است، اما به دلایلِ مختلف ناتمام است و از آسیب خلط حقایق با اعتباریات مصون نیست. به نظر می‌رسد علی‌رغم برخی برجستگی‌ها، در نظریۀ مذکور ابهامات فراوانی نیز وجود دارد که آن را غیرقابلِ پذیرش می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

.عرض وتقییم نظریة «عدم انسیاب التّعارض بین الأحکام الشّرعیّة فی علم الأصول» فی فکر المحقّق الإصفهانی

نویسنده [العربیة]

  • محمد علی اسماعیلی
طلبۀ سطح چهار فقه و اصول و دکتری فلسفه اسلامی و پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی
چکیده [العربیة]

إنّ منهجیّة منطق الاحتجاج والاستدلال فی علم الأصول -کواحدة من أَبرَز قضایا فلسفة هذا العلم- لها محاور مختلفة، والتقییم المنطقی لاستخدام القواعد الفلسفیّة فی الاحتجاجات الأصولیّة هو واحد من أهمّها. المحقّق الإصفهانی، مع التفاته إلی تطبیقات القواعد الفلسفیّة فی علم الأصول، قام بتحلیل القیمة المنطقیّة لهذه المسألة، ودرَسَها فی موارد عدیدة أهمُّها عدم انسیاب القواعد الفلسفیّة للتضادّ فی علم الأصول. هذا المقال، بالمنهج الوصفی التّحلیلی وبهدف عرض وتقییم نظریّة جمود التّضادّ فی الأحکام الشّرعیّة، یبحث فی هذه المسألة فی فکر المحقّق الإصفهانی، ویؤدّی إلى استنتاج أنّه فی رأیه أنّ نظریة انسیاب التضادّ فی الأحکام الشّرعیّة، رغم أنّها وجهة نظر الأصولیّین الشّهیرة، إلّا أنّها غیر تامّة لأسباب مختلفة ولیست محصَّنة ضد آفة خلط الحقائق بالاعتباریّات. یبدو أنه على الرّغم من بعض النّقاط البارزة، هناک العدید من الغموض فی النّظریة المذکورة تجعلها غیر مقبولة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • قاعدة التضادّ
  • اجتماع الضدّین
  • الأحکام الشّرعیّة
  • الاعتباریّات
  • المحقّق الإصفهانی